خارخاسک

نویسنده کاظم گلخنی روزنامه دریا

مار از معدود جانوران خزنده ای است که حضور بسیار پررنگی در مدیا، ادبیات و رسانه دارد.

معروف ترین مار مدیا همان مشاور متملق پرنس جان در کارتون جذاب رابین هود است.دوبله این کارتون از جمله صدای مار که سعید پزشکیان دوبلوری کرد این اثر دهه شصتی را جاودانه کرد.
مار در ضرب المثل های فارسی نیز حضور پررنگی دارد و معمولا آدم مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می ترسد.
هالیوود در ساخت فیلم هایی با سوژه مار در این سالها پر کار بوده است از فیلم آناکوندا گرفته تا فیلم مار در پرواز هاوایی یا مارهای غول پیکر همگی نشان از یک چیز بود و آن رشد شگفت انگیز صنعت جلوه های ویژه در سینما بود.

معروف ترین فیلم های  واقعی که اخیرا در فضای مجازی پخش پلا شد انتقام یک پدر داغدیده اقریقایی است.این مرد که فرزندش با نیش کبرا کشته شده مار بیچاره را زنده اسیر کرده سپس مار را  همچون شلاقی به درختی می کوبد و دلش خنک می شود.جالب اینجاست که در فیلم دیگری مار پیتون داغ داری در برزیل که تمساحی بچه اش را خورده در یک فرصت مناسب تمساح را گرفتار کرده و در یک وعده تمساح با آن عظمت را قورت می دهد تا درس عبرتی برای دیگران شود.البته چند فیلم از قورت دادن انسان توسط مارهای بزرگ آناکوندا و پیتون در برزیل و مالزی در اینترنت پخش شده که اخیرا اعلام شد همگی ساختگی است.و اگر بشر امروزی مار را قورت ندهد این موجود بینوا کاری به آدمی ندارد.

مار را باید متهم ردیف اول بدبختی تمام بشر دانست و اگر این مار ناقلا، حضرت حوا را فریب نمیداد الان همگی در بهشت با وای فای مجانی سرگرم فعالیت در کانال های تلگرامی بودیم.

  جناب مار به این مصیبت نیز اکتفا نکرد و در تاریخ باستان نیز عهده دار نقش های مهمی بود از مارهای ضحاک که خوراکشان مغز جوانان بود گرفته تا ماری که عصای حضرت موسی شد،همیشه یک پای حوداث تاریخی بوده است.

«مار» یکی از مقوله‌های مهم در اسطوره‌شناسی و ادبیات است.روان‌شناسان‌ نیز برای این جانور اهمیت زیادی قایلند.امروزه در اصطلاح فارسی می‌گویند:«از مار به‌ اژدها پناه بردن» و «مار خوش خط و خال».در این اصطلاح‌ها«مار»نماد بدی و بلا و فریب است و یا در جمله«فلانی مثل مار می‌ماند.»،«مار»نشانهء موذی‌گری و بد جنسی می‌باشد.حالا سؤال این است:آیا«مار»از ابتداء سمبل جنبه‌های منفی بوده ،جواب به طور حتم  بله است.

در ادبیات جهانی نیز مار نماد، فریبکاری و موذی گری است در کتاب افعی در مشت ،تالیف هروه بازن نویسنده فرانسوی ، روایتی از ظلم نامادری به کودکی است که در اصل ماجرای شخص نویسنده است.در کتاب چنبره افعی، فرنسوا موریاک نیز روایت پیرمرد ثروتمندی است که پی به بی مهری همسرش برده و متوجه فریبکاری همسرش در بها دادن به فرزندان و بی محلی به خودش شده است.

البته کتاب با عنوان مار در ادبیات ایران زیاد است منتها اغلب در حوزه زیست شناسی بوده و در حوزه رمان و داستان کمتر قرار ندارد با این حال تمامی شاعران بزرگ ایران حداقل چند بیتی درباره رفتار ناشایست جناب مار اشعاری سروده اند.

مار در هندوستان از قداست ویژه ای برخوردار است و در سینمای این کشور با ساخت فیلم افعی، رقص مارها و ملکه مارها احترام خود را به مار نشان دادند، فیلمی افعی تولید ایران با هنرنمایی جمشید هاشم پور« آریا»در ابتدای دهه هفتاد شمسی را باید پایه گذار هنربدل کاری حرفه ای و ابداع صحنه های ویژه در سینمای ایران معرفی کرد.
البته مارمولک مار نیست اما از فیلم های ماندگار سینمای ایران است.

از بازی دوست داشتنی مار و پله که بگذریم
در حوزه طنز و کاریکاتور مار حضور بیشماری داشته اما عمده این حضور تصویری و مربوط به کلیپ های کوتاه اینترنتی از ماجراهای مار است